De Eerste Kamer heeft de nieuwe donorwet aangenomen. Sommigen blij, anderen niet. Wel raar, een overheid die grossierder wordt in de lijken van haar dode onderdanen. Ik heb er ambivalente gevoelens bij. Aan de ene kant mag de overheid niet zomaar beschikken over de lichamen van haar onderdanen; ook niet na hun dood. Dat kan gewoon helemaal niet. Aan de andere kant is er een schreeuwende behoefte aan orgaandonatie. Er gaan letterlijk mensen dood die gered zouden kunnen worden met een orgaantransplantatie. Dus ik kan het wel een beetje begrijpen. D66 speelt ook wel een beetje dubbelspel, lijkt me, aan de ene kant de maximale individuele vrijheid van het individu voorstaan, maar dan gelijk ook, uh, eigenlijk helemaal niet! Je lichaam behoort de overheid toe, tenzij…
De nieuwe wet geeft opnieuw aanleiding tot de vraag of orgaandonatie wel bijbels is. Mijn “christelijke” positie t.a.v. orgaandonatie is de volgende. Sommige christenen zullen met het oog op de verwachting van de wederopstanding van ontslapen gelovigen tegen orgaandonatie zijn. Maar wat wij al weten van organische processen weerlegt dit argument. Lichamen vergaan en maken tijdens het verrottingsproces al de overgang naar de lichamen van maden.
Het kan goed zijn, om maar een voorbeeld te noemen, dat er in mijn linkeroog een paar atomen zitten die een paar eeuwen geleden in de endeldarm van Willem de Zwijger zaten. Als nu de opstanding plaats zou vinden en Willem uit de dood op zou staan, zouden die twee atomen dan ineens aan mijn oog worden onttrokken? Nee, natuurlijk. Of beter: zo’n letterlijke benadering slaat nergens op. Even goed kan de verwachting van de opstanding geen argument tegen orgaandonatie zijn.
Een betere positie is, denk ik, dat een christen als navolger van Jezus niet voor zichzelf maar voor anderen leeft. Bij leven en sterven doen wij als christenen dat voor anderen. Dat laatste (bij sterven) is natuurlijk meer wens dan werkelijkheid. Onze dood gaat meestal ten koste van het geluk van hen die ons dierbaar zijn.
Maar… wat als onze dood nu ten goede kan komen aan de ander? Dan worden wij in alles (of in ieder geval in veel) gelijkvormig aan Christus, die in leven sterven er was voor de ander, die juist in zijn dood de grootste daad van liefde stelde en verzoening bewerkte tussen God en mensen en tussen mensen onderling. Wij zullen nooit zo’n offer van volmaakte liefde kunnen brengen, hoewel sommigen van ons heldenmoed hebben vertoond en hun leven voor anderen in de waagschaal hebben gesteld.
Toch is er een wijze waarop wij op een zekere mondaine wijze gestalte kunnen geven aan die liefde, nl. door onze lichamen beschikbaar te stellen voor orgaandonatie. Er kunnen mensenlevens mee gered worden! Wat is er mooier dan in de dood een redder te zijn voor iemand die ten dode opgeschreven is? Ware liefde is zelfgevende liefde.
Ik weet niet of orgaandonatie “bijbels” is. Dat is eerlijk gezegd ook geen interessante vraag. Dat komt omdat het begrip “bijbels” een vloeibaar begrip is. Aan de ene kant wordt het vaak gehanteerd door hen menen dat “bijbels” verwijst naar een aantoonbaar ontwijfelbaar onwrikbaar fundament. Het wordt ook vaak gebruikt om verantwoordelijkheid om zelf na te denken te ontlopen. Het kan makkelijk een vlucht betekenen in de leerstelling of het dogma, maar over die dingen gaat het christelijk geloof nu juist niet!
In plaats van het woord “bijbels” gebruik ik daarom liever het begrip “christocentrisch”. Staat Christus er in centraal? Ik denk dat voor christenen orgaandonatie een mooie manier kan zijn om te laten zien hoe in onze moderne tijd een leven in navolging van Christus eruit kan zien. En in de mate waarin men erkent dat de navolging van Christus “bijbels” is, kan het argument zijn dat orgaandonatie bijbels is.
Dat neemt niet weg dat het toch wel raar is dat een betuttelende overheid beslag legt op onze lichamen zodra we de pijp uit zijn. Dat kan alleen maar averechts werken ben ik bang. Gelukkig hebben de nabestaanden nog de laatste stem. Dat neemt de harde kantjes van deze nieuwe wet af.
Bij jij al orgaandonor? Die vraag kan voortaan (vanaf zomer 2020) automatisch beantwoord worden.
